بازار؛ گروه آب و انرژی: سرمایه گذاری در سوخت های فسیلی در سال ۲۰۲۵ حدود ۶ درصد کاهش خواهد یافت. این خلاصه ای از تازه ترین گزارش منتشر شده توسط آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) است. در نقطه مقابل مقدار سرمایه گذاری در انرژی های تجدید پذیر و پاک به طور فزاینده ای در حال افزایش است. آنگونه که در این گزارش آمده مقدار سرمایه گذاری در انرژی پاک - شامل انرژی‌های تجدیدپذیر، هسته‌ای و ذخیره‌سازی انرژی - در این سال به حدود ۲.۲ تریلیون دلار یعنی ۲ برابر هزینه مصرف سوخت‌های فسیلی افزایش خواهد یافت.
کارشناسان می گویند که این عقب‌نشینی را می‌توان به چند عامل کلیدی نسبت داد. نخست، کاهش محسوس قیمت جهانی نفت که باعث کاهش جذابیت اقتصادی پروژه‌های جدید شده است. دوم، چشم‌انداز نه‌چندان قوی تقاضا در بازارهای جهانی، به‌ویژه در کشورهای صنعتی که به‌سرعت در حال گذار به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر هستند؛ و سوم، نگرانی‌های بلندمدت درباره آینده بازار نفت که باعث شده برخی از بازیگران کلیدی، از جمله تولیدکنندگان نفت شیل در آمریکا، اقدام به کاهش ۱۰ درصدی بودجه‌های سرمایه‌گذاری خود کنند. این مجموعه عوامل، نشان از دوران گذار دشواری دارد که سوخت‌های فسیلی در آن با افول تدریجی جایگاه خود روبه‌رو هستند؛ وضعیتی که ممکن است در سال‌های آینده به تغییرات بنیادی در الگوی تولید و مصرف انرژی جهان بینجامد.
گروکشی غول های نفتی و تغییر رویکرد در قاره سبز
حسن مرادی کارشناس حوزه انرژی در اینباره به بازار می گوید: بعد از اتفاقات خاورمیانه، جنگ روسیه و اوکراین و افزایش قیمت انرژی در دوره ای از زمان و گروکشی برخی از کشورهای دارای سوخت های فسیلی در بازار انرژی، بسیاری از کشورهای جهان به کشورهای کشورهای اروپای غربی به دنبال توسعه و افزایش سرمایه گذاری در انرژی های پاک و تجدید پذیر و انرژی های دوستدار محیط زیست رفتند. هم زمان با این کار مقدار سرمایه گذاری در سوخت های فسیلی هم روند کاهشی به خود گرفت.
مرادی کارشناس حوزه انرژی: حرکت به سوی انرژی‌های تجدیدپذیر، اجرای سیاست‌های زیست‌محیطی سخت‌گیرانه در اروپا و آمریکای شمالی، تغییر الگوی مصرف در میان نسل‌های جدید و همچنین توسعه خودروهای برقی، همگی در حال کاستن از رشد سنتی تقاضای نفت هستند
به گفته او، حرکت به سوی انرژی‌های تجدیدپذیر، اجرای سیاست‌های زیست‌محیطی سخت‌گیرانه در اروپا و آمریکای شمالی، تغییر الگوی مصرف در میان نسل‌های جدید و همچنین توسعه خودروهای برقی، همگی در حال کاستن از رشد سنتی تقاضای نفت هستند. رکودهای دوره‌ای اقتصادی نیز بر این روند سایه افکنده و چشم‌انداز رشد مصرف را بیش از پیش تیره کرده است.
این کارشناس حوزه انرژی با بیان اینکه حرکت به سمت انرژی های نو یک مساله گریز ناپذیر بوده و نمی توانیم نسبت به آن بی تفاوت باشیم، افزود: متاسفانه ما در مقایسه با دنیا عقب ماندگی زیادی در این حوزه داریم. نه تنها سرمایه گذاری در حوزه انرژی های تجدید پذیر به کندی پیش می رود، بلکه وضعیت و شدت مصرف برق در کشور هم به شدت نگران کننده است.
مرادی با اشاره به بحران انرژی در کشور، عنوان کرد: مدیریت گذار انرژی باید با در نظر گرفتن منافع ملی انجام شود و مصرف‌کنندگان نیز باید ذهنیت خود را نسبت به آینده تغییر دهند.
بی توجهی ایران به مساله گذار انرژی و تغییر رویکردهای سرمایه گذاری
هاشم اورعی کارشناس حوزه انرژی با اشاره به مرحله گذار انرژی، در اینباره به بازار می گوید: مقدار سرمایه گذاری در انرژی های فسیلی تا سال ۲۰۵۰ کاهش زیادی را تجربه خواهند کرد. در این میان پیش بینی شده که بیشترین افت مربوط به استفاده از زغال سنگ باشد. به طوری که کشورهایی همچون ژاپن و آلمان اعلام کرده اند که تا سال ۲۰۳۰ تا ۲۰۳۵ نیروگاه های زغال سنگ سوز خود را تعطیل خواهند کرد.
او ادامه می دهد: سرمایه گذاری در بخش گاز هم تا سال ۲۰۵۰ روند کاهشی خواهد داشت البته شیب بسیار کمتری نسبت به سایر سوخت های فسیلی خواهد داشت. چرا که مقدار آلایندگی آن نسبت به نفت و زغال سنگ بسیار کمتر خواهد بود.
برخلاف سوخت های فسیلی تقاضای برق تا سال ۲۰۵۰ به شدت افزایش خواهد یافت. جالب است که بدانید در سال میلادی جدید به ازای هر یک دلار سرمایه گذاری که حوزه سوخت های فسیلی سرمایه گذاری می شود، ۱.۷ دلار برای توسعه تجدید پذیرها هزینه می شود
این کارشناس حوزه انرژی ادامه داد: برخلاف سوخت های فسیلی تقاضای برق تا سال ۲۰۵۰ به شدت افزایش خواهد یافت البته بیشتر این تقاضا و سرمایه گذاری جدید در حوزه انرژی های تجدید پذیر خواهد بود. جالب است که بدانید در سال میلادی جدید به ازای هر یک دلار سرمایه گذاری که در حوزه سوخت های فسیلی سرمایه گذاری می شود، ۱.۷ دلار برای توسعه تجدید پذیرها هزینه می شود.
اورعی ادامه داد: متاسفانه در کشور ما برای مرحله گذار انرژی هیچ برنامه ریزی صورت نگرفته است. نه تنها تمرکز روی توسعه انرژی های تجدید پذیر بسیار کم و سرمایه گذاری در آن به کندی صورت می گیرد، حتی برخی از مسئولین صحبت از راه اندازی نیروگاه های زغال سنگ سوز می کردند. این نشان می دهد که ما هیچ توجهی به تغییرات جهانی، تغییر رویکرد دنیا در زمینه سرمایه گذاری حتی توجیهات اقتصادی نداریم.
نمی توان سرمایه گذاری در سوخت های فسیلی را متوقف کرد
هر چند که مقدار سرمایه گذاری در سوخت های فسیلی روند کاهشی به خود گرفته اما شرایط برای کشورهایی همچون ایران که از ذخایر هیدروکربوری بسیار خوبی بهره مند هستند، کمی فرق می کند.
مرادی کارشناس حوزه انرژی: اینکه باید به سمت انرژی های نو حرکت کنیم به معنای توقف سرمایه گذاری در سوخت های فسیلی نیست. بلکه ما باید به دنبال توسعه میادین نفتی و گازی خود باشیم تا بتوانیم منابع لازم برای سرمایه گذاری در حوزه انرژی های پاک را تامین کنیم. به عنوان مثال عربستان طی چند سال گذشته به دنبال گذار از یک اقتصاد کاملا نفت‌محور به سمت یک اقتصاد چندمحور و جهانی‌شدن با اتکا به درآمدهای حاصل از فروش نفت بوده است
حسن مرادی کارشناس حوزه انرژی در اینباره به بازار می گوید: اینکه باید به سمت انرژی های نو حرکت کنیم به معنای توقف سرمایه گذاری در سوخت های فسیلی نیست. بلکه ما باید به دنبال توسعه میادین نفتی و گازی خود باشیم تا بتوانیم منابع لازم برای سرمایه گذاری در حوزه انرژی های پاک را تامین کنیم. ما باید میادین گازی خود را توسعه داده و اینگونه شرایط را برای تامین خوراک پایدار و توسعه صنعت پتروشیمی و صادرات و ارز آوری کشور فراهم کنیم.
این کارشناس حوزه انرژی با اشاره به تغییر رویکردهای صورت گرفته در سایر کشورهای نفتی برای دوران پسانفتی، گفت: عربستان طی چند سال گذشته به دنبال گذار از یک اقتصاد کاملا نفت‌محور به سمت یک اقتصاد چندمحور و جهانی‌شدن با اتکا به درآمدهای حاصل از فروش نفت بوده است. این همان رفتاری است که ما نیز باید آن را دنبال کنیم.
انرژی خورشیدی بزرگ‌ترین گیرنده سرمایه در بین انرژی پاک
گفتنی است طبق تازه‌ترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، انتظار می‌رود مجموع سرمایه‌گذاری جهانی در بخش انرژی در سال ۲۰۲۵ به رقم بی‌سابقه ۳.۳ تریلیون دلار برسد. جذاب‌ترین نکته این گزارش، افزایش چشمگیر سرمایه‌گذاری در انرژی پاک - شامل انرژی‌های تجدیدپذیر، هسته‌ای و ذخیره‌سازی انرژی - با حدود ۲.۲ تریلیون دلار، یعنی دو برابر هزینه مصروف سوخت‌های فسیلی است.
طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، سرمایه‌گذاری در بخش انرژی خورشیدی با رقمی نزدیک به ۴۵۰ میلیارد دلار پیش‌بینی شده که آن را به بزرگ‌ترین گیرنده سرمایه در بین فناوری‌های انرژی پاک تبدیل می‌کند.